چقدر با رژيم ماکرو شماري آشنا هستيد؟ آيا شما هم قصد داريد اين رژيم را امتحان کنيد؟ براي رفتن به سمت ماکرو شماري بايد آن را به خوبي بشناسيد و نکته‌هاي اين رژيم غذايي را رعايت کنيد.
اساس رژيم ماکرو بر شمارش درشت مغذي‌ها است و شما در طول روز بايد به اندازه معيني درشت مغذي دريافت کنيد. پيشنهاد مي‌کنم براي شناخت زير و بم اين رژيم پرحرف و حديث، با ما تا انتهاي مطلب، همراه باشيد.
ماکرو چيست؟
واژه Macronutrients (ماکرو) از کلمه يوناني “makros” به معناي بزرگ نشات مي‌گيرد. ماکرو به عبارت ساده يعني «درشت مغذي». درشت مغذي‌ها، موادي هستند که در مقادير زياد به آنها نياز داريد؛ زيرا تمام انرژي روزانه شما را تامين مي‌کنند. درشت مغذي‌ها اساساً به سه گروه اصلي تقسيم مي شوند:
- کربوهيدرات
- پروتئين
- چربي
منابع غذايي ماکروها يا درشت مغذي‌ها
ماکروها انرژي بدن را تامين مي‌کنند و شامل سه درشت مغذي (پروتئين، چربي و کربوهيدرات) مي‌شوند. هر غذايي حاوي مقادير متفاوتي از اين درشت مغذي‌هاست. در رژيم ماکرو شماري بايد منابع زير را در برنامه غذايي خود بياوريد.
منابع پروتئين
بدن براي ساخت و ترميم بافت‌ها، ارتباطات سلولي، واکنش‌هاي آنزيمي، عملکرد سيستم ايمني و غيره به پروتئين نياز دارد. براي کسب اطلاعات کامل در اين رابطه به مجله رژيم غذايي ماوراي سلامت مراجعه نماييد.
نمونه‌هايي از غذاهاي غني از پروتئين عبارتند از: گوشت قرمز، مرغ، ماهي، تخم مرغ، لوبيا، توفو و آجيل.
يک گرم پروتئين تقريباً چهار کالري دارد. توصيه مي‌شود حدود 30% از کالري روزانه شامل پروتئين باشد. با اين حال، اين مقدار مي‌تواند براي افراد مختلف بسته به سن، هدف، توده عضلاني و غيره) متفاوت باشد.
منابع چربي
يک گرم چربي 9 کالري دارد. بزرگسالان بايد 20 تا 35? کالري روزانه خود را از چربي دريافت کنند. اگرچه صنعت رژيم غذايي در طول تاريخ چربي را بد نام کرده‌است، اما چربي براي يک بدن سالم، ضروري است و فوايد زير را دارد:
- محافظت از اعصاب
- تنظيم هورمون‌ها
- جذب مواد مغذي
- حفظ دماي بدن
- ذخيره انرژي
نمونه‌هايي از غذاهاي پرچرب، عبارتند از: کره، روغن‌ها، آووکادو، آجيل، ماهي چرب و گوشت.
برخي از چربي‌ها انتخاب بهتري نسبت به سايرين هستند. چربي به دو نوع اصلي تقسيم مي‌شود:
- چربي اشباع شده که در دماي اتاق جامد است؛ اين نوع چربي سودمند نيست و بايد در حد اعتدال مصرف‌شان کنيد.
- چربي غيراشباع مانند چربي تک غير اشباع و چند غير اشباع که در دماي اتاق مايع است. آجيل، دانه‌ها، آووکادو و ماهي‌هاي چرب حاوي اين چربي‌ها هستند. اين‌ها چربي‌هاي سالم و سودمندي هستند.
منابع کربوهيدرات
کربوهيدرات‌ها از شکر، نشاسته و فيبر تشکيل شده‌اند. آنها منبع اصلي انرژي بدن شما هستند. کربوهيدرات‌ها سريع‌ترين و ساده‌ترين منبع سوخت بدن و منبع انرژي ترجيحي براي مغز شما هستند که بايد در رژيم ماکرو شماري حضور داشته باشند. کربوها به ويژه براي تمرينات استقامتي بالا و قدرت انفجاري مهم و لازم هستند.
کربوهيدرات‌ها حاوي 4 کالري در هر يک گرم هستند و توصيه مي‌شود که بزرگسالان 45 تا 65 درصد کالري روزانه خود را از کربوهيدرات‌ها دريافت کنند. مردم گاهي کربوهيدرات‌ها را با مواد غذايي فرآوري شده و کم مغذي، مانند کلوچه‌ها و نان سفيد مرتبط مي‌دانند.
نمونه هايي از غذاهاي غني از کربوهيدرات عبارتند از: سيب زميني، برنج، ماکاروني، نان، ميوه، لوبيا و جو.
اين غذاها سرشار از فيبر هستند و به سير ماندن فرد براي مدت طولاني کمک مي‌کنند و يک رژيم غذايي سالم را رقم مي زنند.
مقدار کربوهيدرات مورد نياز هرکس متفاوت است. برخي از افراد با رژيم‌هاي کم کربوهيدرات حال‌شان خوب است، در حالي‌که برخي ديگر نياز به رژيم غذايي پر کربوهيدرات دارند.
اهميت استفاده از ماکروها (درشت مغذي‌ها) در برنامه غذايي
هر درشت مغذي، مواد مغذي مهمي را براي بدن تامين مي‌کند و همچنين نقش کليدي در ترکيب بدني شما دارند. شما براي انجام کارهاي‌تان و بقاي روزانه به ماکروها نياز داريد. داشتن يک رژيم مناسب ماکرو شماري به شما در اين موارد کمک خواهد کرد:
- تناسب اندام
- حفظ عضلات
- سوزاندن چربي
- سالم ماندن بدن
- کنترل بهتر انرژي
- بهبود خلق و خو و اشتها
رژيم ماکرو شماري چگونه است؟
اين روزها رژيم ماکرو شماري بسيار پرطرفدار شده و خيلي‌ها آن را پيگيري مي‌کنند. ماکروشماري به معناي وزن کردن و اندازه گيري غذا و سپس ثبت گرم هر درشت مغذي (پروتئين، کربوهيدرات و چربي) است. شما بايد حساب اين موارد را داشته باشيد. اما آيا اين کار خوبي است؟
شايد بله و شايد هم خير؛ بستگي به عوامل مختلفي دارد و اگر مي‌خواهيد اين رژيم را بگيريد، بايد چند نکته را در نظر بگيريد.
رژيم ماکرو شماري يعني شمارش ماکروها به جاي شمارش کالري و چيزي در آن حذف يا اضافه نمي‌شود؛ فقط مقدار درشت مغذي‌ها شمرده مي‌شود. هر کس به ميزان خاصي درشت مغذي نياز دارد دارد؛ بنابراين هيچ دو رژيم ماکرو شماري يکسان نيستند و نمي‌توان براي افراد متعدد، يک رژيم ماکرو شماري واحد پيشنهاد داد.
اگر مي‌خواهيد ماکرو شماري را امتحان کنيد، پيشنهاد مي‌کنيم که با يک متخصص تغذيه مشورت کنيد و همزمان از يک برنامه ورزشي اصولي هم استفاده کنيد. داشتن يک برنامه غذايي ورزشي اختصاصي که با توجه به نيازها و شرايط بدني‌تان تنظيم شود، شما را به هدف‌تان خواهد رساند.
فوايد ماکرو شماري
ماکرو شماري و داشتن حساب دقيق آنچه مي‌خوريد، قطعاً فوايدي دارد. ماکرو شماري باعث مي‌شود شما به تغذيه خود توجه بيشتري کنيد و انتخاب‌هاي بهتر و سالم‌تري براي وعده‌هاي خود داشته باشيد. وقتي سراغ ماکرو شماري مي‌رويد، حتما فوايد و معايب آن را در نظر بگيريد و ببينيد آيا اين رژيم مي‌تواند برايتان مفيد باشد يا خير. در اين قسمت به مهم‌ترين مزاياي ماکرو شماري اشاره مي‌کنيم.
1.دريافت مواد مغذي کافي
ماکرو شماري باعث مي‌شود شما به مقدار و نوع غذايي که مي‌خوريد، توجه بيشتري کنيد. بسياري از مردم اگر مراقب تغذيه خود نباشند، پرخوري مي‌کنند. برخي هم، با اينکه عجيب است، به اندازه کافي غذا نمي‌خورند، مگر اينکه پاي زور و اجبار، وسط باشد.
در اين موارد، شمارش ماکروها مي‌تواند گزينه خوبي باشد؛ زيرا شما با رعايت اين رژيم، خيال‌تان راحت مي‌شود که کالري مناسب را براي رسيدن به اهدافتان دريافت مي‌کنيد.
2.توجه به نيازهاي بدن
ماکروشماري مي‌تواند به عنوان يک رژيم تکميل کننده در کنار يک رژيم غذايي ديگر استفاده شود. در اين صورت خيال‌تان راحت مي‌شود که به اندازه کافي و مناسبي درشت‌مغذي و ريزمغذي و کالري مصرف مي‌کنيد. براي مثال، هر دو رژيم کتوژنيک و زون، بسيار دقيق هستند و از شما مي‌خواهند که ماکروهاي خود را اندازه‌گيري کنيد تا درصدهاي مناسب منابع غذايي از بين نرود.
با رژيم کتوژنيک، بدن شما از چربي به عنوان منبع اصلي انرژي خود استفاده مي‌کند و مصرف بيش از حد کربوهيدرات يا پروتئين مي‌تواند شما را از منطقه چربي سوز و توليد کننده کتون خارج کند، بنابراين مهم است که مقدار دقيق ماکروها شمرده شود.
3.آگاهي نسبت به وضعيت غذايي خود
از کمبودها و نقص‌هاي برنامه غذايي فعلي‌تان آگاه مي‌شويد. ما در ماوراي سلامت هميشه اين جملات را مي‌شنويم: “من خوب غذا مي خورم!” يا “من يک رژيم متعادل و منطقي دارم.” مشکل اين است که واقعاً اين‌طور نيست و افراد «تصور مي‌کنند» که مسير درستي را مي‌روند.
بسياري از اوقات، هنگامي که شروع به ماکرو شماري مي‌کنيد، متوجه مي‌شويد که چيزهايي هست که به آن توجه نداشتيد و برخلاف آنچه فکر مي‌کنيد همه چيز خيلي هم روي حساب کتاب نيست. به عنوان مثال، خيلي از افراد فکر مي‌کنند که پروتئين کافي مي‌خورند، اما زماني که شروع به آوردن مقدار پروتئين‌ها روي کاغذ مي‌کنند، متوجه مي‌شوند که اين‌طور نيست.
فوايد ديگر
همان طور که گفتيم ماکرو شماري مي‌تواند فوايد مختلفي براي شما داشته باشد. برخي از مزاياي ديگر اين رژيم، عبارت است از:
- کاهش وزن
- عضله سازي
- بهبود عملکرد ورزشي
- مديريت سطح قند خون
معايب رژيم ماکرو شماري
اگر راستش را بخواهيد، بايد بگوييم که رژيم ماکرو شماري به برخي از افراد توصيه نمي‌شود؛ زيرا مي‌تواند برخي از رفتارهاي ناسالم و شرايط نامطلوب را در زندگي ما تشديد کند يا به ما احساس امنيت کاذب نسبت به تغذيه‌مان بدهد. قبل از شروع رژيم، بايد حواس‌تان به اين ويژگي‌هاي ماکرو شماري باشد.
1.زمان‌بر و پر زحمت
شمردن ماکروها کمي زمان و انرژي مي‌گيرد. براي کساني که زندگي پرمشغله‌اي دارند يا آشپزي و تهيه غذا براي‌شان سخت است، شمردن ماکروها يک مرحله اضافه و زمان‌گير خواهد بود. علاوه بر وزن کردن و اندازه‌گيري کالري غذا، بايد ماکروها را هم بشماريد و آن را يادداشت و ثبت کنيد.
2.ايجاد وسواس و اختلال غذايي
ماکروشماري مي‌تواند باعث تشديد و يا ايجاد اختلال در غذا خوردن شود. توجه زياد به وزن کردن، اندازه‌گيري و ثبت ماکروها، ممکن است که عادات وسواسي و ناسالم را در افرادي که سابقه اختلالات خوردن مانند بي‌اشتهايي، پرخوري عصبي و يا رژيم‌هاي افراطي دارند را تشديد کند.
3.تنوع غذايي کم
رژيمي که بر پايه شمردن ماکروها باشد مي‌تواند منجر به کمبود تنوع مواد مغذي شود. در اين رژيم‌ها ناديده گرفتن ريز مغذي‌هاي ضروري مي‌تواند پيش بياييد؛ زيرا اين رژيم غذايي فقط بر پروتئين، کربوهيدرات‌ها و چربي تمرکز دارد.
فردي که از ماکروشماري پيروي مي‌کند حواسش فقط به پروتئين، چربي و کربوهيدرات است و از مسائل ديگر غافل مي‌شود. تنها هدف او اين است که طبق برنامه درشت مغذي‌هاي کافي را دريافت کند. چنين هدفي منجر به انتخاب غذاهاي تکراري و فقط درشت مغذي مي‌شود. اين کار هم خسته کننده است و هم براي سلامتي مشکل دارد.
4.استرس و محدوديت در روابط
ماکروشماري مي‌تواند منجر به استرس اجتماعي شود و افراد را از دوستان و خانواده دور کند. شمردن ماکروها ممکن است که براي برخي چيز مهمي نباشد، اما براي برخي ديگر، اذيت کننده باشد و باعث استرس آنها شود. براي مثال، ممکن است فردي کمتر با دوستانش به شام ??برود، زيرا در سفارش غذا وسواسي مي‌شود يا بايد ماکروهاي غذا را بشمرد و اين کارها برايش در جمع، دشوار و سخت است.
نحوه توزيع درشت مغذي‌ها در برنامه غذايي بر اساس هدف
در طول روز، بدن شما به سوخت کافي براي تامين انرژي ثابت نياز دارد تا بهترين عملکرد را داشته باشد. تعيين مقدار ماکروهاي موردنياز با کمک يک متخصص تغذيه انجام مي‌شود، اما چند مرحله وجود دارد که مي‌توانيد ياد بگيريد و خودتان بتوانيد مقدار موردنياز هر درشت مغذي را حساب کنيد.
شما بايد تعداد کل کالري مورد نياز روزانه خود را بر اساس تايپ بدن، درصد چربي و عضله فعلي، سطح فعاليت و اهداف کلي خود تعيين کنيد. پس از آن مي‌توانيد ماکروهاي خود را بشماريد و درصدها را بر اساس آن تقسيم کنيد.
- اگر فردي فعال هستيد و مي‌خواهيد وزن فعلي را حفظ کنيد: 10-35? پروتئين، 20-30? چربي و 45-65? کربوهيدرات.
- اگر هدف شما کاهش وزن است و نسبتا فعال هستيد: (يعني پنج روز در هفته بيش از 30 دقيقه در روز ورزش مي‌کنيد) 30 درصد پروتئين، 25 درصد چربي و 45 درصد کربوهيدرات.
- اگر هدف شما کاهش وزن است و ورزشکار باسابقه هستيد: (يعني پنج روز در هفته بيش از يک ساعت در روز ورزش مي‌کنيد) لازم است با يک متخصص و کارشناس غذايي- ورزشي مشورت کنيد.
لطفاً توجه داشته باشيد: اين نسبت‌ها فقط چند سرنخ هستند. مقدار درشت مغذي موردنياز واقعي شما ممکن است بر اساس نوع بدن، اندازه بدن و سابقه پزشکي متفاوت باشد.
ماکروشماري بهتر است يا کالري شماري؟
شمارش ماکروها در بين افرادي که تمرينات مقاومتي (قدرتي) انجام مي‌دهند، محبوبيت بيشتري دارد. چراکه دغدغه اصلي آنها مقدار پروتئين است. اما براي کساني که صرفا مي‌خواهند لاغر شوند، معمولا کالري مهم‌تر است.
اما اينکه کدام بهتر است؟ بايد بدانيد که کالري و درشت مغذي‌ها هر دو مهم هستند؛ و هر دو باهم مي‌توانند به کمک اهداف مختلف شما بيايند. تقريبا تمام نکات منفي ماکروشماري و کالري شماري يکسان هستند؛ اما نکات مثبت ماکروشماري بيشتر است.
بنابراين اگر قرار باشد فقط يکي از آنها را انتخاب کنيد، توصيه ما به شما ماکروشماري است. اما توصيه بهتر اين است که به جاي تمرکز صرف بر روي يکي از اين دو روش، هردو را ترکيب کنيد تا راحت‌تر و سلامت‌تر به هدف خود برسيد.